Oeralblog

Jelle Brandt Corstius trof het precies in de laatste aflevering van de interessante VPR O-serie "Van Moskou tot Magadan" waarin hij aangaf dat als je werkelijk een idée van Rusland wil hebben, je met de trein moet reizen. De trein is als een Russische woonkamer, waarbij je het gevoel hebt dat je de mensen al lang kent. Iedere wagon wordt geleid door de provodnitsa (sort van purser, of in het Duits Schaffner), die de kaartje controleert, witgoed geeft en bij wens theezakjes verkoopt en theeglazen geeft. Er is een vaste waterketel voor thee en koffie. Het huiskamer-effect wordt wat de tweede klasse (koepejni) betreft versterkt door de tapijtjes met perzische motieven in de gang en de coupe’s. Het is de plek om contacten te leggen, levensgeschiedenissen te horen en vriendschappen te maken. Uiteraard moet daarbij gedronken worden. Toen ik de coupe inliep wilde de Baskirische meneer meteen toosten en liep meteen de trein uit die nog niet vertrokken was en kocht op het station een ...

De volgende dag heb ik nog een rondje rondom het kremlin gedaan en in de enige geopende kerk de Ikonostase aanschouwd. Verder heb ik nog de reli-shop bekeken met interesse voor hagiografieen van siberische dwazen, zwervers, wonderdoeners en heiligen (het Russisch heeft daar een heel mooi onvertaalbaar woord voor “Joerodivi”). Deze mensen werden erg hoog geeerd bij de locale bevolking. Bijzonder belangstelling had ik voor een beschrijving van het leven van een zekere ouderling en hermiet, bekend als Fjodor Koezmitsj (1776-1864) De geschiedenis van Fjodor Koezmitsj is echter in nevelen gehuld. Hij is oorspronkelijk als landloper naar Siberie verbannen en daar gebleven. Daar is hij bekend geworden om zijn wijsheid en hij wordt nu als heilige vereerd. Niemand wist waar hij echter vandaan kwam. Hij bleek volgens ooggetuigen bijzonder goed thuis te zijn in het leven van de beau-monde in St. Petersburg en uitstekend Frans te spreken. Velen beweren dat hij eigenlijk de Russische tsaar Aleksand...

Aangezien ik graag wat meer over de stad wil weten en dus boeken daarover zocht, ben ik ook nog naar de noordelijker gelegen nieuwe stad geweest bestaande uit een combinatie van de bekende grijze sovjetflats en kleine scheve houten huisjes. Op sommige flats heb ik tussen de schreeuwerige reclame door nog authentieke communistische propagandateksten kunnen lezen. De sneeuw maakte deze flats overigens wat minder troosteloos, net als overigens in de zomer het vele groen, zelfs in grote steden als Moskou. Ik heb drie boekwinkels gezien, maar behalve een hoop fantasy, detectives en boeken over snel rijk worden, niets over het rijke verleden van het stadje gevonden. Ik heb voor mijn collective locale dichters (rijmelaars) wel een aanwinst gevonden in de vorm van een lang dichtwerk over een Siberische banneling geschreven door een locale ingenieur. Een lekker hapje eten was er echter niet bij, want er was niets behalve een pizzeria annex onmoetingsplaats voor de plaatselijke bevolking. Ik heb...

Met moeite kwam ik het museum in want vlak voor de ingang was een auto met een brandende motorkap die het hele stadje in beroering leek te hebben gebracht. Het museum is gevestigd in de voormalig e bisschopswoning uit het begin van de twintigste eeuw. Alleen om dit typische fin-de-siecle gebouw te bekijken was het al de moeite om het museum te bezoeken. Het werd me er ook duidelijk dat de Russen ondanks dat ze vaak (onterecht) als boers, wild en omstuimig worden beschouwd, een “Kulturvolk” zijn. Je trouwfoto’s maak je dus in het museum. Die Hollander op de achtergrond moest dus een paar keer in dekking om te voorkomen dat hij ongevraagd getuige zou zijn. Helaas kon ik er geen onbekende Repin ontwaren, zoals wel in het museum van Archangelsk.

De belangrijkste attractie van het stadje is het Kremlin dat helaas gesloten was wegens renovatie. Ik heb helaas niet de Sofiacathedraal kunnen bekijken of het bischoppelijke paleis kunnen bezoeken. Wel heb ik er geplaagd door een hevige sneeuwstorm omheen kunnen lopen. Het kremlin is geb ouwd op een hoge oever van de rivier de Irtysj. Hiervanuit he b je een mooi zicht op de benedenstad en de wijde omgeving waar nog enkele oude kerken zijn te zien, allen in de stijgers. Er is zelfs een bakstenen katholieke kerk, waarschijnlijk bestemd voor Litouwse bannelingen uit de 19-eeuw. Verder kronkelt zich de brede Irtysj richting het Arctische noorden nadat er een aantal kilometer zuidelijker de Tob ol i s bijgekomen.

Tobolsk wordt in Rusland de vader van de Siberische steden genoemd en is in 1587 gesticht, hoewel de 250 km zuidelijker gelegen stad Tjoemen gelegen aan een oude Tartaarse handelroute een jaar ouder is. De stichter was de krijgsheer Jermak die met een bende kozakken in opdracht van de Moskouse tsaar de opdracht had Siberie te veroveren op de tartaren. Hij veroverde de Tartaren hoofdstad Isker en liet daar vlak in de buurt een eerste kerk bouwen. De stad kreeg begin 18-eeuw als enige in Siberie een heus Kremlin (een fort waarbinnen zich de belangrijkste religieuze en administratieve gebouwen bevonden) en is eeuwenlang de hoofdstad geweest van Siberie van waaruit het Oosten veroverd is. Het is ook een stad geweest waarheen vel e de Moskouse tsaar onwelgevallige lieden naartoe werden gedirigeerd, waaronder een stel Zweedse krijgsgevangen uit de Russische-Zweedse Oorlog in het begin van de 18-eeuw (het bisschoppelijke paleis kent nog steeds een Zweedse zaal). Later is het een doorvoerhaven...

Ik las vandaag een collum in het NRC Handelsblad waarin Christiaan Weijts aangeeft dat de Nederlander met Oud-En-Nieuw maar bang is om deze alleen door te brengen. Op de een of andere manier behoren dergelijke dagen in gezelligheid te worden doorgebracht en val je erbuiten als je alleen bent. Ik ben nu alleen, want Marcela, Boris en Cati zitten nog in Buenos Aires en na twee weken heb ik nog geen echte kennissenkring kunnen opbouwen. Uiteraard was mijn reactie zoals treffend in eerdergenoemde collum staat, ontsnappen in een romantisch reisje. Rome en Parijs liggen ver van de Oeral, dus mijn doel werd het Westsiberische stadje Tobolsk waarover ik in de Lonely Planet had gelezen. Het moest een een uniek historisch centrum hebben uit de zeventiende achttiende eeuw heeft en is eeuwenlang de uitvalsbasis geweest voor het Russische rijk om het oosten te veroveren. Het was voor mij ook de gelegenheid om voor het eerst over de Transiberische spoorlijn tussen Ekaterinburg (station heet nog stee...