Jola

Een van de meest indrukkende en trieste films die ik ken ik is de "Groene Kamer" van Francois Truffaut. Het gaat over een man (door hem zelf gespeeld) die zijn vrouw heeft verloren en in een groene kamer alles wat aan haar doet denken bewaart. Nadat deze kamer door een brand vernietigd wordt, richt hij op de begraafplaats een kapel ter hare gedachtenis en die van alle vergeten doden. Voor hem is van belang dat de dood niet tot vergetelheid leidt, wat kan gebeuren als er bijvoorbeeld foto's zoek raken en er dan niets meer is.

Vandaag zag ik het theaterprogramma van Ekaterinburg een moderne dansvoorstelling. Het lijkt me interessant om daar te gaan kijken, vooral om te zien hoe de laatste ontwikkelingen zijn in het bolwerk van de klassieke dans Rusland. Ik wil wel gaan, maar toch lukt het me niet.

Toen ik in 1992 in Amsterdam Russisch ging studeren, was ik een groot liefhebber van klassieke dans. Ik ben zelfs via het culturele centrum van de Universiteit lessen gaan volgen. De docent was Jolante Zalewska, een Poolse choreografe die jarenlang in Nederland woonde. Als ik het niet verkeerd heb is zij nog betrokken geweest bij de beginjaren van het Nationale Balet onder Sonia Gaskell.

Jola zoals we haar noemden was een van de meest bijzondere en tragische mensen die ik heb gekend. Een van het soort mensen dat te goed is voor deze nare wereld. Het soort mens dat voor iedereen klaar staat of ze het nu verdienen of niet. Het soort mensen dat daardoor de ene tragiek na de andere meemaakt en vergetelheid zoekt in de alcohol. Ze was vaak dronken, soms stonds ze te waggelen in de balletles. Ik kwam haar wel eens laveloos op straat tegen. Maar iedere les die ik van haar heb gehad was een ware gebeurtenis. Ik heb niemand gekent die zo perfectionistisch een harkerige student als ik een perfecte plie probeerde te laten maken, ook al zou dat het enige zijn wat ik zou leren. Ik ken niemand die zoveel wist van de cultuur van de dans. Vooral de combinatie met de Russische pianist Roman was als twee handen op een buik. Hij moest van haar soms vrij ongebruikelijke werken spelen om te laten zien dat dans overal op mogelijk is, zelfs op een druppelende kraan.

Het was de drank die haar de das om deed. Toen ik in 1994 op de fiets van een oppasfamilie terugkeerde hoorde ik van een bekende dat ze verdwenen was. Later bleek ze in de gracht gevonden te zijn. Het is nog een raadsel hoe het precies is gegaan. Barman Johan hield het erop dat ze waarschijnlijk in een dronken bui de eentjes probeerde te voeren. Het was tevens het einde van iedere aspiratie op het gebied van dans, hoewel ik de compleet versleten schoentjes bewaar alsof het juwelen zijn. Gelukkig hoef ik maar op het net te struinen om te zien dat er van haar overal wel kleine groene kamertjes zijn. Arnold Grunberg heeft haar in een stuk genoemd en zag ik zelfs een schilderij. Waar die van mij zijn, zo nu en dan krabbel ik wat in een blog.